Marseillezeep
We waren altijd al nieuwsgierig hoe Marseillezeep wordt gemaakt en daarom togen we afgelopen zomer naar het zuiden, op naar collega zeepmakers aan de Franse Côte d’Azur.
Bij een van de oudste zeepfabrieken in Zuid-Frankrijk nog in bedrijf, Marius Fabre in Salon-de-Provence, kregen we een rondleiding.
We leerden dat de allereerste Marseillezepen ca. 600 jaar geleden werden gemaakt. Kruisvaarders brachten zeep mee uit o.a. Syrië. Ook in Spanje werd al langer zeep geproduceerd. Zo raakten de Fransen geïnspireerd om hun eigen variant te maken.
Zoals SOAP7 begon in een Spaanse keuken, zo deed Marius Fabre in 1900 zijn eerste experimenten in de garage van zijn woonhuis in Salon-de-Provence, vlak boven Marseille. Hij gebruikte olijfolie uit de Alpilles (Lage Alpen), reed naar de haven van Marseille voor palmolie uit de Franse koloniën, voegde loog en zout toe uit de zoutpannen van de Camargue en kookte dit mengsel op hoog vuur. De zepen van Marius Fabre werden populair en het eenmansbedrijf groeide uit tot een familiebedrijf en uiteindelijk tot een waar zeepimperium.
Terug naar de zeepfabriek
We zien een grote hal met enorme ketels. Hier wordt op werkdagen olie, loog en water samengevoegd en gedurende 10 dagen gekookt op 100-120 graden. De verzeping zet in, er moet voortduren geroerd worden.
Hierna wordt zeezout toegevoegd om overtollig loog van de zeepmassa te scheiden. Het zoute water met loog en onzuiverheden zinkt naar de bodem en wordt afgevoerd. (Glycerine, dat vrijkomt tijdens het chemisch proces van verzeping wordt ook afgeroomd, wat jammer is; glycerine heeft goede huidverzorgende eigenschappen. SOAP7 houdt dit in de zeepmassa.)
Nu kunnen de zeepketels geleegd worden; via een houten geul wordt de hete, vloeibare zeep naar de droogkamers gepompt en uitgegoten over een in vakken verdeelde betonnen vloer.
Binnen 2 dagen is de zeep afgekoeld, droog en hard geworden. Dan worden er grote blokken in stukken van 35 kg verdeeld (zie foto). Deze stukken worden weer in blokken gesneden van 200, 400 of 600 gram en aan 6 kanten bestempeld.
Oorspronkelijk gebruikte Marius Fabre geen etherische oliën en kleurstoffen. De bonkige blokken waren bedoeld voor het wassen van vloeren en lakens. Tegenwoordig worden aan Marseillezepen ook andere plantaardige oliën, parfums en felle (synthetische) kleurstoffen toegevoegd. De zepen worden nu ook geadviseerd voor persoonlijke hygiëne, tot de tanden aan toe.
Hoe maakt SOAP7 zeep?
Wij maken zeep volgens de zogenaamde cold process methode. Hierbij wordt de temperatuur in de zeeppan niet hoger dan 45 graden. Wij laten onze zeepmassa niet dagenlang pruttelen. Na het mengen van olie en loog en het toevoegen van etherische olie wordt de zeepmassa uitgegoten in mallen en overnacht vindt de verzeping plaats. De volgende dag kan de zeep gesneden worden en dan duurt het nog een maand voordat de zeep voldoende gerijpt is.
Marseillezeep moet volgens voorschrift minimaal 72% olijfolie bevatten en heeft geen geur- of kleurstoffen. De zeep is kubusvormig met de iconische stempels. SOAP7 gebruikt minder olijfolie (54%) aangevuld met luxe oliën zoals b.v. amandel-, avocado-, druivenpitolie en daarnaast natuurlijke kleurstoffen en etherische oliën om iedere zeep zijn eigen karakter te geven.
Louis XIV bepaalde in 1688 bij wet dat alleen zeep gemaakt in de regio rond Marseille de naam Savon de Marseille mocht dragen. Dit ten spijt: lang niet alle Marseillezepen worden nog in Frankrijk gemaakt. De grootste zeepproductie van Marseillezeep vindt tegenwoordig plaats in Turkije en China.
We zijn weer heel wat wijzer geworden. Eenmaal in Zuid-Frankrijk hebben we ook een aantal (lavendel) destilleerderijen bezocht. Hierover meer in het volgende blog!
